Μια νέα ανασκόπηση συνοψίζει όσα γνωρίζουμε για τη μεσογειακή, την κετο και τις φυτικές δίαιτες και τις επιπτώσεις τους στον κίνδυνο και την εξέλιξη του καρκίνου [1].
Σημασία έχει η διατροφή
Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος κατά του καρκίνου στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η επιστήμη έχει κάνει τεράστια βήματα στην κατανόηση και τη θεραπεία του καρκίνου. Ωστόσο, ο πόλεμος απέχει πολύ από το να τελειώσει. Ο καρκίνος παραμένει μια θανατηφόρα ασθένεια που σχετίζεται με την ηλικία, τα προχωρημένα στάδια του είναι ακόμη ως επί το πλείστον μη θεραπεύιμα, η ανταπόκριση στις θεραπείες δεν είναι σχεδόν καθολική και αυτές οι ίδιες οι θεραπείες μπορεί να είναι επιβλαβείς και να επιταχύνουν τη γήρανση.
Το αποτέλεσμα είναι ξεκάθαρο: είναι καλύτερα να μην πάθεις καθόλου καρκίνο. Τις τελευταίες δεκαετίες, μελέτες έχουν δείξει ότι μια ποικιλία παραγόντων του τρόπου ζωής επηρεάζουν τις πιθανότητές σας για καρκίνο και μερικές φορές την εξέλιξή του. Το κάπνισμα είναι η πιο προφανής περίπτωση, αλλά άλλες συμπεριφορές, όπως η διατροφή, μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη μοίρα σας. Το επεξεργασμένο κρέας αναγνωρίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως καρκινογόνο και το κόκκινο κρέας ως πιθανώς καρκινογόνο. Οι κακές διατροφικές επιλογές μπορούν να οδηγήσουν σε πολλά προβλήματα που σχετίζονται με τον καρκίνο, όπως ο διαβήτης τύπου 2, ο οποίος έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου [2].
Αυτή η νέα ανασκόπηση συνοψίζει την έρευνα για τις σχέσεις τριών δημοφιλών διατροφών με τον καρκίνο. Οι συγγραφείς εξέτασαν τη βιβλιογραφία σχετικά με τη μεσογειακή διατροφή (MD), τις κετογονικές δίαιτες και τις φυτικές δίαιτες. Από τις 23 εργασίες που περιλαμβάνονται στην ανασκόπηση, οι 15 σχετίζονταν με την MD, την καλύτερα μελετημένη δίαιτα από τις τρεις, τέσσερις με κετοδίαιτες και τέσσερις με φυτικές δίαιτες.
Καρκίνος του μαστού
Μια μελέτη παρακολούθησε 114 γυναίκες με καρκίνο του μαστού. Η υψηλότερη προσκόλληση στην MD συνδέθηκε με μικρότερο μέγεθος όγκου, απουσία οζωδών μεταστάσεων και επιβίωση χωρίς υποτροπές [3]. Εδώ και αλλού, αυτή η ανασκόπηση δεν αναφέρει πώς η αρχική μελέτη αντιμετώπισε πιθανές συγχυτικές μεταβλητές.
Μια άλλη μελέτη ακολούθησε μια ομάδα περίπου 10.000 γυναικών και διαπίστωσε ότι η εμφάνιση καρκίνου του μαστού ήταν σημαντικά χαμηλότερη σε εκείνες με υψηλή προσκόλληση στην MD σε σύγκριση με εκείνες που ακολούθησαν δυτική δίαιτα (που ορίζεται ως υψηλότερη σε γαλακτοκομικά με πλήρη λιπαρά, επεξεργασμένα γεύματα, fast food, και κόκκινο κρέας ενώ είναι χαμηλότερο σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και ψάρια) [4].
Μια άλλη μελέτη για τον καρκίνο του μαστού, η οποία παρακολούθησε 1.017 ασθενείς έναντι μιας ομάδας ελέγχου, διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες που ακολούθησαν MD για πέντε χρόνια πριν από τη διάγνωση ήταν λιγότερο επιρρεπείς σε καρκίνο του μαστού και είχαν μικρότερο μέγεθος όγκου κατά μέσο όρο. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μετάβαση στην MD θα μπορούσε να είναι προστατευτική έναντι της ανάπτυξης και της εξέλιξης του καρκίνου του μαστού [5].
Οι συγγραφείς αναφέρουν δύο συνδεδεμένες μελέτες δίαιτας κετο από την ίδια ομάδα στις οποίες ξεκίνησαν κετοδίαιτες σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού. Η θεραπεία οδήγησε σε σημαντική μείωση στο μέγεθος του όγκου και στα συνολικά ποσοστά επιβίωσης σε σύγκριση με μια ομάδα ελέγχου. Βελτίωσε επίσης τους δείκτες της φλεγμονής [6].
Δύο μελέτες αξιολόγησαν την επίδραση της φυτικής διατροφής στον καρκίνο του μαστού. Μια μελέτη που διεξήχθη σε 412 ασθενείς και 456 μάρτυρες διαπίστωσε ότι η τήρηση μιας υγιεινής διατροφής με βάση τα φυτά εξαρτώμενη και πολύ σημαντικά μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου [7]. Μια άλλη μελέτη σε μια ακόμη μεγαλύτερη κοόρτη κατέληξε σε παρόμοια συμπεράσματα. Ωστόσο, οι ανθυγιεινές φυτικές δίαιτες συσχετίστηκαν με σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο.
Καρκίνος στομάχου και παχέος εντέρου
Συνολικά, η MD συσχετίστηκε με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του στομάχου και του παχέος εντέρου. Μια μελέτη βρήκε μείωση 68% στις πιθανότητες εμφάνισης γαστρικού καρκίνου για άτομα που ακολουθούσαν μια καλά ισορροπημένη και αυστηρή MD [8].
Μια μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κετο δεν είχε καμία επίδραση στον κίνδυνο γαστρικού καρκίνου [9]. Ωστόσο, σύμφωνα με μια άλλη, οι παρεμβατικές, μελέτες, οι δίαιτες κετο ως θεραπεία (εκτός από τη χημειοθεραπεία) είχαν ως αποτέλεσμα μεγαλύτερες περιόδους επιβίωσης, αν και όχι υψηλότερα συνολικά ποσοστά επιβίωσης [10].
Αντίθετα, μια μεγάλη μελέτη 1.404 επιζώντων από καρκίνο του παχέος εντέρου έδειξε ότι οι φυτικές δίαιτες προκάλεσαν σημαντική μείωση του ποσοστού θνησιμότητας επτά χρόνια μετά την ύφεση. Όπως και με κάποιες άλλες μελέτες, η ποιότητα της διατροφής με βάση τα φυτά ήταν σημαντική, αν και αυτό το συγκεκριμένο εύρημα δεν είχε αρκετά στατιστική σημασία [11].
Άλλοι καρκίνοι
Η ανασκόπηση αναφέρει μόνο άλλους καρκίνους σε σχέση με την MD, με εξαίρεση μία μόνο μελέτη φυτικής διατροφής σε ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα. Αυτή η μεγάλη διαχρονική μελέτη 89.000 γυναικών και 48.000 ανδρών με 32 χρόνια παρακολούθησης έδειξε μειωμένο κίνδυνο για όσους ακολουθούσαν μια φυτική διατροφή. Η αντικατάσταση των φυτικών λιπών με υδατάνθρακες και επεξεργασμένους κόκκους μείωσε τον κίνδυνο ακόμη περισσότερο [12].
Μια μελέτη σε 4000+ σημερινούς ή πρόσφατους καπνιστές, εκ των οποίων 178 εμφάνισαν καρκίνο του πνεύμονα, διαπίστωσε ότι η υψηλή κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, ελαιολάδου και ψαριών συσχετίστηκε με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, ενώ η κατανάλωση κόκκινου κρέατος συσχετίστηκε με ακόμη πιο ουσιαστική αύξηση [13].
Σε μια μελέτη που στρατολόγησε μια ομάδα θεραπείας 690 ατόμων και μια ομάδα ελέγχου 665, η υψηλή προσκόλληση στην MD μείωσε τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου της ουροδόχου κύστης κατά 35% σε σύγκριση με την ομάδα χαμηλής προσκόλλησης [14]. Τέλος, σε μια μελέτη ασθενών με καρκίνο του θυρεοειδούς, η χαμηλή προσκόλληση στην MD συσχετίστηκε με περισσότερα οζίδια του θυρεοειδούς και υψηλότερη κακοήθεια [15].
Βιβλιογραφία
[1] Nagy, S., Petrosky, SN, Beckler, MD, & Kesselman, MM (2023). Ο αντίκτυπος των σύγχρονων διατροφικών πρακτικών στον κίνδυνο και την εξέλιξη του καρκίνου: Μια συστηματική ανασκόπηση. Cureus, 15(10).
[2] Shahid, RK, Ahmed, S., Le, D., & Yadav, S. (2021). Διαβήτης και καρκίνος: κίνδυνος, προκλήσεις, διαχείριση και αποτελέσματα. Cancers, 13(22), 5735.
[3] Μαντζώρου, Μ., Τόλια, Μ., Πουλτσίδη, Α., Βάσιος, Γ.Κ., Παπανδρέου, Δ., Θεοχάρης, Σ., … & Γιαγκίνης, Χ. (2022). Τήρηση της Μεσογειακής Διατροφής και της Διατροφικής Κατάστασης σε Γυναίκες με Καρκίνο του Μαστού: Ποια είναι η Επίδρασή τους στην Πρόοδο της Νόσου και στην Επιβίωση Ασθενών Χωρίς Υποτροπές;. Current Oncology, 29(10), 7482-7497.
[4] Gardeazabal, I., Romanos-Nanclares, A., Martínez-González, M. Á., Castello, A., Sánchez-Bayona, R., Perez-Gomez, B., … & Toledo, E. (2020). Το μεσογειακό διατροφικό πρότυπο σχετίζεται με χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης προεμμηνοπαυσιακού καρκίνου του μαστού στο Πρόγραμμα Seguimiento Universidad de Navarra (SUN). Διατροφή δημόσιας υγείας, 23(17), 3148-3159.
[5] Castelló, A., Pollán, M., Buijsse, B., Ruiz, A., Casas, AM, Baena-Cañada, JM, … & Martín, M. (2014). Ισπανική μεσογειακή διατροφή και άλλα διατροφικά πρότυπα και κίνδυνος καρκίνου του μαστού: μελέτη περίπτωσης-μάρτυρα EpiGEICAM. Βρετανικό περιοδικό καρκίνου, 111(7), 1454-1462.
[6] Khodabakhshi, A., Akbari, ME, Mirzaei, HR, Seyfried, TN, Kalamian, M., & Davoodi, SH (2021). Επιδράσεις της κετογονικής μεταβολικής θεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού: Μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη κλινική δοκιμή. Clinical Nutrition, 40(3), 751-758.
[7] Sasanfar, B., Toorang, F., Booyani, Z., Vassalami, F., Mohebbi, E., Azadbakht, L., & Zendehdel, K. (2021). Συμμόρφωση στο διατροφικό πρότυπο φυτικής προέλευσης και κίνδυνος καρκίνου του μαστού στις Ιρανές γυναίκες. European Journal of Clinical Nutrition, 75(11), 1578-1587.
[8] Álvarez-Álvarez, L., Vitelli-Storelli, F., Rubín-García, M., Aragonés, N., Ardanaz, E., Castaño-Vinyals, G., … & Martín, V. (2021). Σχέση μεταξύ του κινδύνου καρκίνου του στομάχου και της τήρησης της μεσογειακής διατροφής σύμφωνα με διαφορετικούς εκτιμητές. MCC—Μελέτη Ισπανίας. Cancers, 13(21), 5281.
[9] Toorang, F., Zendehdel, K., Sasanfar, B., Hadji, M., & Esmaillzade, A. (2021). Συμμόρφωση σε δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων σε σχέση με τον καρκίνο του στομάχου: ευρήματα από μελέτη περιπτώσεων ελέγχου στο Ιράν. European Journal of Cancer Prevention, 30(4), 297-303.
[10] Furukawa, K., Shigematsu, K., Katsuragawa, H., Tezuka, T., & Hataji, K. (2019). Διερεύνηση της επίδρασης της χημειοθεραπείας σε συνδυασμό με την κετογονική δίαιτα στον καρκίνο του παχέος εντέρου σταδίου IV.
[11] Ratjen, I., Enderle, J., Burmeister, G., Koch, M., Nöthlings, U., Hampe, J., & Lieb, W. (2021). Μετα-διαγνωστική εξάρτηση από φυτικά σε σύγκριση με τρόφιμα ζωικής προέλευσης και θνησιμότητα από όλες τις αιτίες σε παμφάγους μακροπρόθεσμους επιζώντες από καρκίνο του παχέος εντέρου. The American Journal of Clinical Nutrition, 114(2), 441-449.
[12] Liu, Y., Yang, W., VoPham, T., Ma, Y., Simon, TG, Gao, X., … & Zhang, X. (2021). Δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες με βάση φυτικά και ζώα και κίνδυνος ηπατοκυτταρικού καρκινώματος μεταξύ ανδρών και γυναικών στις ΗΠΑ. Hepatology, 73(1), 175-185.
[13] Gnagnarella, P., Maisonneuve, P., Bellomi, M., Rampinelli, C., Bertolotti, R., Spaggiari, L., … & Veronesi, G. (2013). Το κόκκινο κρέας, η μεσογειακή διατροφή και ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα μεταξύ των βαρέων καπνιστών στη μελέτη προσυμπτωματικού ελέγχου COSMOS. Annals of oncology, 24(10), 2606-2611.
[14] Bravi, F., Spei, ME, Polesel, J., Di Maso, M., Montella, M., Ferraroni, M., … & Turati, F. (2018). Μεσογειακή διατροφή και κίνδυνος καρκίνου της ουροδόχου κύστης στην Ιταλία. Nutrients, 10(8), 1061.
[15] Barrea, L., Muscogiuri, G., Alteriis, GD, Porcelli, T., Vetrani, C., Verde, L., … & Savastano, S. (2022). Η τήρηση της μεσογειακής διατροφής ως τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για την οζώδη νόσο του θυρεοειδούς και τον καρκίνο του θυρεοειδούς: Αποτελέσματα από μια πιλοτική μελέτη. Frontiers in Nutrition, 9, 944200.